Elżbieta Błeszyńska
Tożsamość miejsca
w urbanistyce
Wydawnictwo Naukowe ExMachina
Streszczenie
Celem pracy pt. Tożsamość miejsca w urbanistyce było zbudowanie konkretnego przełożenia subiektywności ulotnej tożsamości miejsca na bardzo pragmatyczną rzeczywistość architektoniczną. Obszarem poszukiwań była przestrzeń architektoniczno - urbanistyczna. Mimo interdyscyplinarności istoty postrzegania przestrzeni miejskiej oraz trój płaszczyznowości (ekonomicznej, społecznej i przestrzennej) praca koncentruje się na bardzo istotnym elemencie, jakim jest dialog zachodzący pomiędzy użytkownikiem a przestrzenią urbanistyczną. Powodem zwrócenia uwagi na istotę komunikacji miejsca jest wzrastające zapotrzebowanie budowania wyrazistej przestrzeni miejskiej. Obserwacje rzeczywistości, śledzenie poczynań rozwijającej się, odważnej grupy projektantów architektów i artystów, podejmujących się kreatywnych działań w przestrzeniach miast, upewniły autorkę o słuszności podjętego tematu. Pomimo wyjątkowej subiektywności pojęcia tożsamości miejsca istnieje wiele teorii próbujących zbliżyć się do niego. Każda z nich podkreśla jego wyjątkowość i niepowtarzalność, podbudowaną dużą wrażliwością poszczególnego autora. Przytoczone teorie z większym lub mniejszym entuzjazmem podkreślają ludzkie zmysły. Dzięki zmysłom istnieje sztuka, to dzięki nim także istnieje architektura. Przytoczony stan wiedzy podbudowany obserwacjami autorki miał za cel przekonać pragmatyków o słuszności tej tezy. Zachęcić architektów do wykorzystania sposobów zapisu emocji w projektowanych przez nich budynkach. Budowania komunikacji w relacjach przestrzeń - użytkownik przestrzeni.
Aby zrozumieć istotę znaczenia pojęcia tożsamości miejsca, autorka bazując na stanie wiedzy buduje definicję subiektywnego pojęcia, tożsamości miejsca. Zainteresowania, odbyte podróże pozwoliły jej zetknąć się z miejscami, które postanowiła opisać. Przeżycia związane z obserwacją ciekawych, często zdegradowanych miejsc, pobudziły ją do zadawania pytań, w kwestii wartości obserwowanej przestrzeni.
Kontynuując zasadniczy temat naświetla go z trzech punktów widzenia, behawioralnego, historycznego oraz prawnego. Wnioski napływające z obserwacji cyklicznych wystaw Biennale w Wenecji, analiz Kart Ateńskich oraz prawnej rzeczywistości. Pomimo subiektywności materii zawartej w pojęciu jakim jest tożsamość miejsca, nadaje mu konkretne przeznaczenie, konkretną rolę, osadza ją w rewaloryzacji. Swoimi rozważaniami, poszukiwaniami jedynie próbuje się zbliżyć i odnaleźć namacalne przełożenie. Wskazać odpowiednią drogę projektową, bezpieczną przy analizowaniu tej delikatnej materii jaką stanowi tożsamość miejsca. Autorka dokonuje tego przez pryzmat swoich doświadczeń zdobytych w trakcie wykonywania zawodu architekta.
Praca celowo zbudowana jest z dwóch części. Pierwsza jej część teoretyczno - refleksyjna podbudowana obecnym stanem wiedzy na temat tożsamości miejsca uzasadnia rangę określania emocji, znaczeń, symboliki w przestrzeni urbanistycznej, w relacjach z innymi pojęciami urbanistycznymi, ukazuje powiązania, wskazuje jej godne miejsce w całej strukturze urbanistycznych badań. W rezultacie rozważań autorka zaprezentowała autorską metodę zastosowania tożsamości miejsca w kreacji przestrzennej.
W drugiej części pracy zostały przedstawione projekty, które w procesie tworzenia koncepcji uwzględniały poszukiwanie istotnej wartości, godnej zaadaptowania w procesie kreacji miejsca. W efekcie przeprowadzanych analiz, w poszczególnych przykładach została wypracowana wspólna zasada pomagająca wydobywać istotne czynniki a następnie na nie reagować. Zaprezentowane autorskie projekty dotyczyły działań z grupy rewaloryzacji z użyciem narzędzia tożsamości miejsca. Tematy projektów pochodziły ze śląskich miast, rozrzuconych po całym regionie. Ich różnorodność wynikająca z wielkości oraz problemów spowodowanych obecnymi przemianami gospodarczymi dowodzi potrzeby podkreślania rangi tożsamości miejsca w procesach urbanistycznych.